Dyskusja na jednym z gdańskich for historycznych przypomniała mi o pewnym niesamowitym zdjęciu lotniczym. Nie, nie chodzi mi o kolekcję zdjęć z 1929 roku, zaprezentowanych cztery lata w arcyciekawym albumie, lecz o pojedynczą fotkę, datowaną między 1917 a 1925 rokiem, a którą znaleźć można w archiwum ETH-Bibliothek z Zurychu.
Otóż zdjęcie to ukazuje Wrzeszcz z lotu ptaka, widziany od strony północnej:
źródło: ETH-Bibliothek z Zurychu
Atrakcji jest tu co nie miara, popatrzmy więc na nie razem. Najpierw zdjęcie z numerkami, a niżej legenda:
1 – Klepisko dawnego poligonu miejskiego (Wielki Plac Ćwiczeń – Grosser Exerzierplatz), robiące za „płytę” pierwszego lotniska; dziś jest teren dzielnicy Zaspa-Młyniec.
2 – Zabudowania pierwszego lotniska (docelowe powstało w latach 20. bliżej wiaduktu, zob. nr 9); dziś jest to rejon placu Wybickiego.
3 – „Indiańska wioska”, czyli niedoszłe koszary szkoły pilotów (Fliegerkaserne, dosł.: Koszary lotników) przy ul. Nad stawem, obecnie wyburzane.
4 – Wiadukt w ciągu ul. Kościuszki, łączący dzisiejszy Dolny Wrzeszcz z Górnym.
5 – Browar na Kuźniczkach (Danziger Aktien-Bierbrauerei), działający nieprzerwanie od 1871 do 2001 roku.
6 – Park Kuźniczki.
7 – Christuskirche (dziś kościół p.w. św. A. Boboli) przy ul. Mickiewicza.
8 – Teren dawnej osady Nowe Szkoty.
9 – Wiadukt w ciągu ul. Braci Lewoniewskich.
10 – Dawna baza 17. Batalionu Taborów w Strzyży.
11 – Budynek dawnej zajezdni technicznej, w którym od 2001 roku działa Klub Żak.
12 – Kolonia domów robotniczych Fundacji Abegga.
13 – Spichlerze Urzędu Aprowizacyjnego (Proviant-Amt) – przedostatni z nich wyburzono na początku tego wieku, na jego miejscu stanął market Lidl; w ostatnim działa m.in. myjnia samochodowa.
14 – Koszary w Strzyży.
15 – Hotel Hohenzollern na skrzyżowaniu dzisiejszej al. Grunwaldzkiej i ul. Kościuszki.
16 – Fabryka czekolady Sarotti, w miejscu, gdzie dziś stoi Galeria Bałtycka.
17 – Kościół na Czarnej (właściwie ul. ks. Zator-Przytockiego).
18 – Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła przy ul. Sobótki.
19 – Kompleks budynków Politechniki Gdańskiej.
20 – Kompleks budynków szpitala miejskiego w Aniołkach.
Czerwonym owalem oznaczyłem Kościół Mariacki na Głównym Mieście.
Według mnie powyższe zdjęcie zostało wykonane ok. 1920-1922 roku. Jest więcej niż prawdopodobne, że fotograf zrobił więcej, niż jedno zdjęcie tej części Gdańska, i że pewnego dnia wypłyną one w jakimś archiwum.
Zadziwia mnie jak wiele z widocznych tu miejsc przetrwało do dziś w praktycznie niezmienionym kształcie!
Jarek Wasielewski
Artykuł pochodzi ze strony: J. Wasielewski, Wrzeszcz z lotu ptaka na zdjęciu sprzed wieku - http://jarekwasielewski.pl/zwrzeszcza/ (data dostępu: 4.10.2015).