Mogiły w Szpęgawskim lesie

Jako „zbrodnię w Lesie Szpęgawskich” określa się serię zbiorowych egzekucji, które zostałytam przeprowadzone między wrześniem 1939 r. a styczniem 1940 r. przez niemieckiegookupanta. Szacuje się, że wówczas zostało zamordowanych od 5000 do 7000 osób.Szpęgawsk jest, obok Piaśnicy i Mniszka pod Świeciem, największym cmentarzem ofiarhitlerowskiego ludobójstwa na Pomorzu.

Las Szpęgawski

Las Szpęgawski znajduje się między Starogardem Gdańskim a Tczewem. Stanowi olbrzymi kompleks boru sosnowego, który ma długość przeszło dziesięciu i szerokość siedmiu kilometrów. Ten obszar w 1939 r. stanowił własność niemieckiego ziemianina von Paleske. Po wybuchu II wojny światowej, Las Szpęgawski został wybrany przez okupanta jako miejsce masowych egzekucji. Przede wszystkim było to miejsce bardzo odludne i posiadało dobry dojazd ze Starogardu i Tczewa. Mimo, że las od strony południowo-wschodniej przecinała linia kolejowa, to w jego pobliżu nie funkcjonował żaden przystanek. Obserwację z okien pociągu uniemożliwiało gęste zadrzewienie.

Po wybuchu II wojny światowej, Las Szpęgawski został wybrany przez okupanta jako miejsce masowych egzekucji. Przede wszystkim było to miejsce bardzo odludne i posiadało dobry dojazd ze Starogardu i Tczewa. Mimo, że las od strony południowo-wschodniej przecinała linia kolejowa, to w jego pobliżu nie funkcjonował żaden przystanek. Obserwację z okien pociągu uniemożliwiało gęste zadrzewienie.

Ofiary

Ofiarami nazistów w Lesie Szpęgawskim stali się głównie przedstawiciele polskiej inteligencji z Kociewia, Kaszub i innych regionów Pomorza. Naziści obarczali inteligencję winą za politykę polonizacyjną prowadzoną na ziemiach zachodnich w okresie międzywojennym oraz uznawali ją jako najpoważniejszą przeszkodę na drodze do szybkiego i całkowitego zniemczenia tych terenów.

Masowe zabójstwa odbywały się także w ramach akcji „Intelligenzaktion”, czyli „akcja inteligencja”. Był to niemiecki akt ludobójstw skierowano przeciwko polskiej elicie. Na terenie ziem polskich włączonych do III Rzeszy, zaplanowano i metodycznie zrealizowano rozstrzelanie. Egzekucje wykonywano od września 1939 r. do kwietnia 1940 r.

Wśród ofiar znaleźli się m.in.: polscy księża katolicki, nauczyciele, lekarze, dentyści, weterynarze, oficerowie w stanie spoczynku, urzędnicy, kupcy, posiadacze ziemscy, prawnicy, pisarze, dziennikarze, pracownicy służb mundurowych, a także członkowie organizacji i stowarzyszeń krzewiących polskość (Polski Związek Zachodni, Liga Morska i Kolonialna, Kurkowe Bractwo Strzeleckie, Towarzystwo Powstańców i Wojaków, Związek Strzelecki „Strzelec”, Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”). Obok nich w Lesie Szpęgawskim zginęli również Żydzi oraz Niemcy, przeciwnicy nazizmu.

W Lesie Szpęgawskim również zamordowano osoby chore, w ramach Akcji T4. Akcja odbywała się do końca stycznia 1940 r. W gronie ofiar znajdowali się nie tylko pacjenci szpitala w Kocborowie, także pacjenci szpitala psychiatrycznego w Świeciu oraz kilkanaścioro upośledzonych psychicznie dzieci z filii kocborowskiego szpitala, która mieściła się w Gniewie.

Próby zatarcia zbrodni

W drugiej połowie 1944 r., w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej, naziści przystąpili do zacierania śladów zbrodni w ramach „Akcji 1005”. Zadanie to powierzono specjalnemu oddziałowi, któremu przydzielono więźniów do pomocy. Zwłoki pomordowanych palono na stosach i w piecach, a następnie spalone szczątki ludzkie ponownie wsypywano do grobów, obsypywano wapnem i zakrywano ziemią. Aby jeszcze bardziej ukryć miejsce zbrodni, teren obsadzano drzewami. Cała akcja zacierania śladów miała trwać od 26 października do 20 grudnia 1944 r.

Po wojnie

Po zakończeniu działań w ramach II wojny światowej, została powołana w Starogardzie Komisja Ekshumacyjna. W latach 1945-1947, dokonała ona szeregu ekshumacji w miejscu zbrodni. Ostatecznie odkryto 32 masowe mogiły różnej wielkości, które mogły pomieścić od 250 do 450 zwłok. Nie jest wykluczone, że w Lesie Szpęgawskim mogą znajdować się wciąż nie odnalezione groby. Odnalezione ciała i prochy pomordowanych pochowano na cmentarzu w Starogardzie Gdańskim.

24 kwietnia 1954 r. w Lesie Szpęgawskim odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych tam ofiar nazizmu. Uroczystość zgromadziła liczne rzesze mieszkańców Kociewia.

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: