Archiwalna fotografia staje się przedmiotem zainteresowań coraz szerszych grup profesjonalistów i amatorów. Dla badaczy jest także źródłem odkryć, szczególnie gdy zbiór jednego autora jest przez dziesiątki lat rozproszony, jak to jest w przypadku Stanisława Szalaya. Wystawa „Krajobraz polski…” ma na celu przypomnienie sylwetki i twórczości warszawskiego fotografa Stanisława Szalaya i jego zakładu działającego od końca XIX do lat 20. XX wieku. W 33 powiększeniach ze szklanych diapozytywów zostały zaprezentowane fotografie pejzażu ziem polskich, architektury miejskiej i wiejskiej, typy etnograficzne i antropologiczne ludzi żyjących jeszcze przed I wojną światową.

Szklane diapozytywy w tamtym okresie służyły jako przeźrocza do ilustrowania wykładów i spotkań głównie o charakterze edukacyjnym.

Część fotografii była po raz pierwszy pokazywana w 2014 roku w Bibliotece Polskiej w Paryżu, jednak w Polsce dopiero teraz będą miały swoją premierę po wielu latach od ich powstania. Diapozytywy te należą do rodzinnej kolekcji Witolda Zahorskiego. Wystawę w Gdańskiej Galerii Fotografii poszerzono o zbiór prac dotyczący w szczególności architektury Gdańska i okolic.

Prace badawcze nad prezentowanym fragmentem kolekcji wykazały, że wiele fotografii Szalaya funkcjonuje w domenie publicznej i w wydawnictwach drukowanych z przypisanym autorstwem innych fotografów. Wypływa z tego wniosek, iż zdjęcia te powstały jako wynik warsztatowej usługi atelier Szalaya, w którym fotograf wykonywał diapozytywy na zlecenie innych fotografów. Jest tak z pewnością w przypadku fotografii z 1906 roku autorstwa Mieczysława Karłowicza przedstawiającej pierwszego ratownika Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Górskiego Klimka Bachledę. Zdjęcia pochodzące z zakładu fotograficznego Stanisława Szalaya mogą się więc okazać zdjęciami wielu autorów, a prace nad opracowaniem zbioru odnalezionego w Rzymie około 2000 roku mogą wskazać zupełnie nową perspektywę badawczą na historię polskiej fotografii z początków XX wieku.

Kolekcja zawiera 183 diapozytywy opatrzone firmowymi naklejkami. Prawdopodobnie Szalay miał zbiór ponad 25 000 klisz, ponumerowanych i dokładnie zatytułowanych, którym udało się przetrwać II wojnę światową i okres stalinowski. Większość z nich jest jednak w rozproszeniu. Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie posiada zaledwie około 20 zdjęć pochodzących z atelier Szalaya, inne znajdują się w Muzeum Narodowym w Kielcach oraz w prywatnych kolekcjach w kraju i zagranicą.

 

 

 

Wystawa: „Krajobraz polski. Zakład fotograficzny Stanisława Szalała”

Miejsce: Muzeum Narodowe w Gdańsku / Gdańska Galeria Fotografii (Zielona Brama)

ul. Długi Targ 24, Gdańsk 80-828

tel. 58 307 59 12 w. 119 lub 58 301 71 47, e-mail: ggf(at)mng.gda.pl

Termin: 24.09. – 4.12.2016 r., wtorek – niedziela: 10.00–17.00

wernisaż: 23.09.2016 r., godz. 18.00

Kuratorzy: Witold Zahorski, Mariola Balińska

Współpraca: Małgorzata Posadzka, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka

 

 

Patronat Honorowy: Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk

 

Patronat medialny: Pomorskie.eu | Trojmiasto.pl | Kulturaonline.pl | Rynek i Sztuka.pl | O.pl | InYourPocket