Janosik - kto go jeszcze pamięta?

Dziś Dzień Dobrego Łotra czyli inaczej mówiąc: Janosika, Strefa Historii.pl  pragnie przypomnieć Państwu, kim był Janosik.
 
Zanim gniewnie wyłączycie Państwo stronę,(klnąc szpetnie: no jak to, kim był Janosik?! Przecież każde dziecko w tym kraju wie!), przeczytajcie, co wiadomo o tej postaci.
 
Nazywał się Juraj Jánošík i był Słowakiem. Pochodził ze wsi Terchova, opodal Żyliny. Znana jest jego prawdopodobna data urodzin: 25 stycznia 1688, gdyż zachowała się metryka jego chrztu z 16 maja 1688. Jego rodzicami byli Martin Jánošík i Anna Cesneková (Cziszniková, Čišniková, Cisniková). Miał trzech braci: Jana, Martina i Adama oraz młodszą siostrę Barborę.
 
Najprawdopodobniej brał udział w powstaniu antyhabsburskim Fanciszka Rakoczego, które wybuchło w 1703 na ziemiach węgierskich. W 1708 wrócił do rodzinnej wsi, aby zająć się gospodarstwem, ale wkrótce potem wstąpił do armii austriackiej. Podczas służby został przydzielony do oddziału stacjonującego w zamku w Bytcy, gdzie więziono groźnych przestępców. Tam poznał niejakiego Tomasa Uhorcika - najprawdziwszego harnasia zbójników karpackich. W październiku 1710 r. Jánošík pomógł mu uciec z więzienia, a w następnym miesiącu sam zdezerterował lub został wykupiony przez ojca z wojska i przystał do jego zbójeckiej bandy. Od tego momentu rozpoczęła się zbójecka działalność Jánošíka, która trwała do wiosny 1713.
 
 
W 1711 Tomas Uhorcík przyjął imię Martin Mravec i odszedł z bandy, a nowym harnasiem został Jánošík. Jánošík ze swoją grupą działał na pograniczu węgiersko-polskim, a ofiarami jego napadów byli głównie kupcy, ale także plebani, posłańcy pocztowi i inne przypadkowe, zamożniejsze osoby. Grabił głównie z myślą o sobie i swoich ludziach, obdarowując okazjonalnie np. dziewczęta z okolicznych wsi różnymi zrabowanymi drobiazgami. Wspierali go niektórzy lokalni notable, z którymi dzielił się łupami, za co oni wyciągali go z tarapatów, np. po pierwszym pojmaniu Jánošíka i osadzeniu go w lochu, wiceżupan komitatu liptowskiego zapewnił mu alibi doprowadzając w ten sposób do jego uwolnienia.
 
Zimą 1713 r. Jánošík został pojmany w domu Uhorcíka i osadzony w zamku Vranovo we wsi Paludzka koło Liptowskiego Mikułasza(słow. Liptovský Mikuláš), gdzie 16 i 17 marca tegoż roku odbył się jego proces. Jego przebieg jest znany dzięki zachowanym protokołom. Ostatecznie został skazany na karę śmierci przez powieszenie na haku za lewe żebro. Osią oskarżenia było zabójstwo plebana z Demanicy, do którego Jánošík się nie przyznał, wskazując jako sprawcę swojego kompana.
 
O Uhorcíku również krążą legendy, niektóre z nich przypisują mu zdradę Jánošíka. Według innych podań został on zdradzony przez kochankę.
 
(Red) Karoll fot. Domena publiczna Władysław Skoczylas "Pochód Zbójników" 1919-1920, drzeworyt kolorowany, 28,5 x 31 cm, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie

 

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: