226 lat temu, 3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni po burzliwej debacie przyjął na Zamku Królewskim w Warszawie - przez aklamację, ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. 70 lat temu, też 3 Maja, demokratyczna konstytucja zmieniła całkowicie także zacofaną i autorytarną dotąd Japonię.
Konstytucja 3 Maja miała ratować upadającą Rzeczpospolitą grabioną terytorialnie w wyniku I Rozbioru przeprowadzonego przez Prusy, Austrię i Rosję w 1772 roku. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi, wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie szkodlwie liberum veto. Władzę ustawodawczą miał stanowić dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu - 204 posłów spośród szlachty i 24 plenipotentów miast - oraz Senatu (złożonego z biskupów, wojewodów, kasztelanów i ministrów pod przewodnictwem króla), o ograniczonej roli. Władza wykonawcza znalazła się w rękach króla i odpowiedzialnego przed sejmem rządu. Król mógł powoływać ministrów, senatorów, biskupów, oficerów i urzędników, a podczas wojny był wodzem naczelnym armii. Ponieważ konstytucja 3 Maja obowiązywała w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jest także od 2007 roku świętem narodowym Litwy.
Przypominając Konstytucję III Maja, warto wspomnieć, że dziś demokratyczne święto konstytucji obchodzi także jeszcze jeden kraj – Japonia 70 lat temu. 3 Maja 1947 roku weszła w życie uchwalona tam pół roku wcześniej „pokojowa” konstytucja, wzorowana – tak samo jak polska- na pierwszej konstytucji amerykańskiej z 1787 roku.
Nowa Japońska konstytucja po raz pierwszy dała prawa wyborcze kobietom, zrównując je w prawach z mężczyznami. Zapewniła parlamentarny system rządów, w którym cesarz stał się z monarchy autorytarnego „symbolem państwa i jedności narodu“. W którym jasno i dobitnie określono niezbędny dla demokracji trójpodział władz. To konstytucja która zabrania dyskryminacji z powodu rasy, wyznania, płci, pozycji społecznej i pochodzenia rodzinnego i która gwarantuje wolność wyzwania. Nowy akt prawny pomógł Japonii stać się niedoścignionym wzorem postępu i potęgą gospodarczą.
(Red.) oprac. Bartosz Gondek. Fot: Ambasada Japonii, , Kazimierz Wojniakowski Konstytucja 3 Maja
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.