2 kwietnia 1970 r. po raz pierwszy udostępniono zwiedzającym Ratusz Głównego Miasta - siedzibę główną dzisiejszego Muzeum Gdańska. Obecnie 10 oddziałowe muzeum jest jedną z chętniej odwiedzanych placówek muzealnych w Gdańsku. W kwietniu tego roku miały odbyć się uroczystości jubileuszowe jednak z powodu pandemii koronawirusa huczne świętowanie przeniesiono na 24 września. Początki dzisiejszego Muzeum Gdańska nie były łatwe, a powstało ono przez… przypadek? Tak mówią.
Rzeczony skromny początek to Muzeum Miejskie (Stadtmuseum) z siedzibą w połowie pofranciszkańskiego klasztoru (gmachu Gimnazjum Akademickiego) stworzone przez grupę wielu gdańszczan. Trzon muzealnych zbiorów do 1939 roku stanowiła kolekcja Jacoba Kabruna (1759–1814) złożona z kilku tysięcy obrazów, rysunków i rycin mistrzów europejskich od końca XV do początków XIX wieku.
Wojenna pożoga – a szczególnie rok 1945 i trwający 9 dni pożar unicestwiły częściowo i pofranciszkański klasztor i ponad połowę zbiorów muzeum miejskiego wraz z wyposażeniem, meblami, urządzeniami. W 1946 Muzeum Miejskie zostało przekształcone w Muzeum Państwowe w Gdańsku, a cztery lata później w Muzeum Pomorskie w Gdańsku. Instytucja miała pełnić funkcję muzeum okręgowego – placówki o charakterze naukowo-badawczym i oświatowym nadzorującej pozostałe.
Muzeum miejskie mogło powstać tuż po 1945?
Z ideą utworzenia placówki muzealnej dokumentującej historię miasta wystąpił w 1945 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie – prof. dr Stanisław Lorentz. Na siedzibę wskazano Ratusz Głównego Miasta. Niestety stan budynku okazał się fatalny a trudne prace nad przywróceniem mu dawnej świetności trwały 25 lat. Kwestię powołania w Ratuszu „Muzeum Historycznego Gdańska” odżywała w tym okresie w prasie lokalnej. W 1955 Franciszek Mamuszka zaproponował stworzenie ekspozycji ukazującej historię miasta, także tej powojennej.
Lokalni urzędnicy mieli jednak inny plan. Chcieli by budynek spełniał różne funkcje. W 1949 planowano, że w przyziemiu znajdzie się Urząd Stanu Cywilnego, a wyżej będą urzędować będą prezydenci miasta. Podobne plany, obejmujące również urządzenia archiwum i Sali Ślubów, podtrzymywane były prawie do końca lat 60 XX w. Na drugim piętrze planowano urządzić „Salę Konserwatora Zabytków” oraz sale wystawowe, zaś na poddaszu chciano urządzić pokoje gościnne, a wieżę… udostępnić na cele turystyczne.
Dyskusje przyspieszyło zakończenie w 1965 roku prac konserwatorskich w Wielkiej Sali Wety, która była przeznaczona do organizacji oficjalnych uroczystości. Głównym użytkownikiem reprezentacyjnego piętra Ratusza miał zostać Urząd Stanu Cywilnego. Wielką Salę Rady przeznaczono do „bardzo uroczystych ślubów”, a do ślubów „zwykłych” służyć miała Mała Sala Rady (Sala Zimowa).
Muzeum ostatecznie powołano 31 marca 1970, choć akt jego powołania datowany jest na 2 kwietnia 1970. i to właśnie tę drugą przyjęto jako wyznacznik powołania muzeum. Zbiega się on z otwarciem Ratusza Głównego Miasta oraz wernisażem wystawy „25 lat ochrony zabytków w Gdańsku”. W samodzielną placówkę Muzeum Historii Miasta Gdańska zostało przekształcone uchwałą Prezydium WRN z 22 marca 1971 Pierwszym dyrektorem został Józef Kuszewski. Zalążkiem zbiorów stało się zabytkowe wyposażenie Ratusza ukryte w czasie II wojny przez niemieckich konserwatorów kierowanych przez Ericha Volmara oraz kolekcja ponad 200 monet przekazanych z Muzeum Pomorskiego.
Uroczystości obchodów jubileuszu 50-lecia Muzeum Gdańska zostają przeniesione na 24 września 2020, natomiast otwarcie towarzyszącej jej wystawy „Co daje Muzeum?” odbędzie się w Ratuszu Głównego Miasta po zniesieniu stanu epidemii i ponownego otwarcia placówek zarządzanych przez instytucję dla zwiedzających.
info/Muzeum Gdańska
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.