W Prabutach odnaleziono pięknie zachowany gród!

Prabuty, gród, pomorski wojewódzki konserwator zabytków, lidar, www.polnocna,tv, www.strefahistorii.pl

Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie w sprawie wpisania do rejestru zabytków archeologicznych grodziska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, wraz z reliktami umocnień, nawarstwieniami archeologicznymi i konstrukcjami kamiennymi w obszarze wyspy na Jeziorze Sowica w m. Stańkowo, gm. Prabuty.

Na stanowisku w lipcu 2019 r. zespół badawczy Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego przeprowadził pierwsze badania wykopaliskowe. Badania wiązały się z realizacją projektu Narodowego Centrum Nauki:„Korelacja faz osadnictwa pradziejowego i wczesnośredniowiecznego w Polsce północno-wschodniej z przemianami środowiska przyrodniczego w świetle badań osadów jeziornych”. Kierownikami projektu są prof. dr hab. Jerzy Nitychoruk z Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej oraz dr hab. prof. UKSW Fabian Welc z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Badania archeologiczne w terenie koordynował mgr Kamil Rabiega.

Forma terenowa grodziska w Stańkowie została zlokalizowana dzięki analizie zdjęć LiDAR. Została przeprowadzona prospekcja z użyciem drona, natomiast przed wytyczeniem wykopów archeologicznych, przeprowadzono rekonesans za pomocą metod geofizycznych (magnetycznej i radarowej).

Obiekt o wymiarach ok. 90 × 70 m, otoczony jest koncentrycznymi trzema fosami i dwoma wałami wysokimi na ok. 1 m. Naturalne gliniaste wyniesienie zostało wykorzystane do uformowania owalnego grodziska, poprzez wykopanie płytkich (ok. 1 m) fos i usypanie wałów. Różnica między poziomem majdanu a dnem fosy wynosi ok. 2 m. Biorąc pod uwagę naturalną gliniastą formę terenową, nakład pracy i wysiłek włożony w budowę obiektu był imponujący. Dzięki gliniastemu podłożu i utrudnionej dostępności (lokalizacji na wyspie), obiekt ten jest bardzo dobrze zachowany i posiada widoczną własną formę terenową.

W wyniku badań pozyskano ok. 200 fragmentów ceramiki – kultury łużyckiej, kultury pomorskiej, kultury kurhanów zachodniobałtyjskich, ale także średniowiecznej. Materiał zabytkowy znajdował się głównie w warstwach stratygraficznych wypełnisk fosy, a najstarsza faza stratygraficzna wskazuje na budowę i zasiedlenie grodziska w późnej fazie rozwoju kultury łużyckiej.

80 proc. materiału zabytkowego pochodzi z okresu wczesnej epoki żelaza, z późnej fazy kultury łużyckiej (ok. V wiek p.n.e.). Tego typu struktury z późnej fazy rozwoju kultury łużyckiej nie zostały dotąd rozpoznane.

Dzięki prospekcji magnetycznej i radarowej, w północno-wschodnim wypełnisku fosy udało się zlokalizować silną anomalię o wymiarach ok. 2 x 1,5 m. Po weryfikacji metodą wykopaliskową obiekt okazał się być strukturą wypełnioną kamiennym brukiem, pod którym odkryto dół posłupowy o średnicy ok. 50 cm. Struktura ta być może jest pozostałością po drewnianej konstrukcji wzniesionej na palach i wyłożonej wewnątrz kamieniami. 

Trudno jednoznacznie określić funkcję okrytego obiektu. Przypuszcza się, że mógł być to gród o charakterze refugialnym lub obserwatorium astronomiczne. Nie ma w Polsce nigdzie tak podobnych do siebie struktur poza Stańkowem i rejonem Warmii i Mazur (np. Radomno, gm. Nowe Miasto). Są to duże obiekty, mające około 100 metrów długości i około 50 metrów szerokości. Do tej pory datowano je na wczesną epokę żelaza, tj. około IV–III wiek p.n.e.

Z chwilą wszczęcia postępowania obiekt podlega ochronie prawnej, zabronione jest prowadzenie prac ziemnych i robót budowlanych, a także innych działań prowadzących do zmiany wyglądu zabytku (art. 10a. ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami)

(red.) fot. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

Tagi: