Samolot do zrzucania czekolady czyli 170 lat Wedla

Wedel, producent czekolad, to jedna z najbardziej znanych polskich marek spożywczych. W tym roku obchodzi 170. rocznicę powstania. Przed II wojną światową firma prężnie działała nie tylko w Polsce, ale i na zagranicznych rynkach. Za czasów wnuka jej założyciela, Jana Wedla, dysponowała zmotoryzowaną flotą, samolotem do zrzucania czekolady, a na ulicach stawiano samoobsługowe automaty.

Historia fabryki czekolady sięga 1851 r. Początkowo mały, rodzinny zakład na Starym Mieście, z czasem przeniósł się do nowej fabryki po drugiej stronie Wisły.

Przed II wojną światową E. Wedel posiadał sklepy firmowe w wielu miastach Polski i zagranicą, własny samolot, a przy fabryce działał żłobek i zakładowa przychodnia.

Jedna z najsłynniejszych przedwojennych reklam to "chłopiec z zebrą", którego włoski artysta namalował w 1926 r. na zlecenie Jana Wedla. Karol Wedel założył własny sklep ze słodyczami i Parową Fabrykę Czekolady p.f. „C. E. Wedel” w 1851 r.

 

Foto: Wedel / materiały prasowe

 

Karol Wedel przyjechał do Polski w 1845 r. Przez pierwsze sześć lat pracował w cukierni Karola Grohnerta, znajdującej się przy ul. Piwnej 12 w Warszawie. W 1851 r. założył własny biznes w kamienicy przy ul. Miodowej 12, naprzeciw kościoła kapucynów. Manufaktura ta produkowała ciasta i figurki cukrowe, czekoladę w tabliczkach, czekoladę do picia i karmelki. Wylicza się, że już w pierwszym roku działalności sprzedawano nawet pół tysiąca filiżanek czekolady dziennie.

W 1855 r. fabryka kupiła specjalną maszynę do walcowania, sprowadzoną z Paryża, i rozpoczęła produkcję kilku rodzajów czekolady. Były wśród nich czekolady deserowe, z przyprawami aptecznymi, tabliczki o smaku waniliowym czy korzennym.

Reklama dźwignią handlu: Tak wyroby fabryki E. Wedel reklamowano w latach 50. XIX w. w "Kurierze Warszawskim"


Foto: Wedel / materiały prasowe

Foto: Wedel / materiały prasowe

Foto: Wedel / materiały prasowe
 
W 1869 r. firma przeniosła siedzibę i fabrykę do kamienicy przy ul. Szpitalnej 4/6/8.

Kamienica przy ul. Szpitalnej. Wejście do sklepu firmowego E.Wedel. Zdjęcie z 1939 r.
Foto: Wedel / materiały prasowe
 
Reklamy czekolad Wedla można było przeczytać także w kalendarzach.

Kalendarz Warszawski, 1893 r.
Foto: Wedel / materiały prasoweKalendarz Warszawski, 1893 r.
Kalendarz J. Ungra na rok 1870
Foto: Wedel / materiały prasowe Kalendarz J. Ungra na rok 1870 
 
Emil Wedel otrzymał firmę swojego ojca w prezencie ślubnym i zarządzał nią od 1876 r. Znany do dziś znak towarowy w postaci faksymile "E. Wedel" był sposobem na zabezpieczenie jego wyrobów przed ich podrabianiem.

Emil Wedel
Foto/Wedel/mat. prasowe 
 
W 1923 r. stery przejął wnuk założyciela, Jan Wedel, doktor chemii. W 1932 r. jego siostry stały się akcjonariuszkami rodzinnego przedsiębiorstwa, które zmieniło kolejny raz nazwę - na "Fabrykę Czekolad E. Wedel, Spółka Akcyjna".

Jan Wedel
Foto: Wedel / materiały prasowe

 

Gdy Jan Wedel przejmował władzę w firmie, zatrudniała ona kilkudziesięciu pracowników. W 1927 r. było ich już około 200. To na zlecenie Jana Wedla w latach 1927-1931 zbudowano fabrykę przy ul. Zamoyskiego na Kamionku, gdzie działa do dziś, już jako część koncernu Lotte-Wedel.

Fabryka "E. Wedel" przy ul. Zamoyskiego w Warszawie. Zdjęcie z 1935 r.
Foto: Wedel / materiały prasoweFabryka "E. Wedel" przy ul. Zamoyskiego w Warszawie. Zdjęcie z 1935 r.

 

Był to nowoczesny, jak na tamte czasy, obiekt przemysłowy, w którym ludzi w wielu czynnościach manualnych wyręczały automaty. Maszyny sprowadzono z Belgii i Wielkiej Brytanii. 

Przy fabryce Wedla otwarto m.in. żłobek (od 1930 r.), przychodnię, łaźnię dla pracowników, salę teatralno-widowiskową. Działał tam też chór i orkiestra dęta.

Jan Wedel na śniadaniu z dziećmi
Foto: Wedel / materiały prasowe Jan Wedel na śniadaniu z dziećmi

Jan Wedel z dziećmi, obsługą żłobka i matkami. Zdjęcie wykonano około 1935 r.
 
Foto: Wedel / materiały prasoweJan Wedel z dziećmi, obsługą żłobka i matkami. Zdjęcie wykonano około 1935 r. 
 
To z inicjatywy Jana Wedla w 1926 r. Leonetto Cappiello stworzył "chłopca na zebrze" - jedną z najsłynniejszych reklam II RP, a także nowy znak firmowy.

 
Foto: Wedel / materiały prasowe 
Niemal do końca lat 20. XX wieku E. Wedel korzystał z transportu konnego. Dopiero w 1928 r. rozpoczął się proces tworzenia firmowej floty samochodów.

 
Foto/mat.prasowe 
 
Zaledwie dwa lata przed II wojną światową, Jan Wedel kupił firmowy samolot RWD-13. Transportował wyroby do europejskich miast, ale zrzucano też z niego ulotki reklamowe i czekoladę.

Informacja o nabyciu samolotu RWD-13 przez firmę Jana Wedla, opublikowana w 1936 r. w Kurierze Warszawskim
Foto: Wedel / materiały prasoweInformacja o nabyciu samolotu RWD-13 przez firmę Jana Wedla, opublikowana w 1936 r. w Kurierze Warszawskim

Samolot SP-WDL w locie. Maszyna typu RWD-13 była wykorzystywana do transportu wyrobów, jak i akcji promocyjnych. Zdjęcie z 1936 r.
Foto: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie Samolot SP-WDL w locie. Zdjęcie z 1936 r.
 
Maszyna typu RWD-13 była wykorzystywana do transportu wyrobów, jak i akcji promocyjnych. 

- Samolot RWD-13T SP-WDL wykorzystywany był do szybkiego dostarczania wyrobów Wedla do Gdyni, przed każdorazowym rejsem naszych transatlantyków M/S „Batory” i „Piłsudski”. Był to miły gest producenta słodyczy dla pasażerów wypływających w długotrwały rejs. Załoga SP-WDL latała raz w tygodniu ze słodkościami do Paryża i Kopenhagi, dostarczając świeży towar do swoich sklepów firmowych - wyjaśniał Zygmunt Szeremeta z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. 

Przed wojną sklepy firmowe Wedla działały m.in. w Warszawie, Krakowie, Zakopanem, Poznaniu, Gdyni, Paryżu, Wilnie i we Lwowie.

Sklep firmowy w Krakowie. Zdjęcia z 1932 r.
Foto: Wedel / materiały prasoweSklep firmowy w Krakowie. Zdjęcia z 1932 r.

Foto: Wedel / materiały prasowe 
 
Od 1936 r. Jan Wedel z rodziną zamieszkali w prywatnej kamienicy, nazywanej Domem Wedla, przy ul. Puławskiej 28. Na parterze mieścił się jeden ze sklepów firmowych.

18 Dom Wedla na Puławskiej 28 prawdopodobnie w 1938 r.
Foto: Wedel / materiały prasowe18 Dom Wedla na Puławskiej 28 prawdopodobnie w 1938 r.

Budynek wpisany jest do rejestru zabytków. W 2019 r. na kratownicy Muzeum Neonów zrekonstruowało przedwojenny neon "E.Wedel. Czekolada". 

info/bi

foto/Wedel/mat. prasowe

Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila. 

 

 

Tagi: