Friedrich Pabst był niemieckim architektem i inżynierem, który od jesieni 1939 r. pełnił obowiązki naczelnego architekta okupacyjnej Warszawy. Oprócz tego w 1942 r. osobiście zaprojektował plan przeobrażenia Starego Miasta, chcąc nadać temu miejscu styl germański. Niektórzy Planem Pabsta umownie określają całość projektowanych przedsięwzięć niemieckiej urbanistyki w Warszawie w latach 1939-1945. Oznaczały one zagładę stolicy Polski.
Pabst pochodził z Dortmundu, a studia ukończył w Wyższej Szkole Technicznej w Gdańsku. Sprawował nadzór nad planami urbanistyczno-architektonicznymi Warszawy, które miały z niej uczynić zupełnie nowe miasto dla niemieckiej elity – Die Neue Deutsche Stadt.
Na polecenie Hansa Franka prace nad tą koncepcją powzięli w 1940 r. dwaj architekci – Hubert Gross i Otton Nurnberger.
Ich „dzieło” miało doprowadzić do wyburzenia około 95% zabudowy miasta i radykalnej zmiany układu urbanistycznego. Ponadto przewidywano zmniejszenie powierzchni Warszawy z 141,5 km2 do zaledwie 15 km2. Wiązało się to także z ogromną redukcją jej populacji – z 1,3 mln do 130 tys., przy czym w części lewobrzeżnej (śródmiejskiej) miało zamieszkać około 100 tys. Niemców, a w części prawobrzeżnej, traktowanej jako peryferyjna, 30 tys. Polaków-niewolników. Na miejscu tętniącej życiem stolicy Polski planowano utworzyć 10 osiedli mieszkaniowych wokół na nowo zaaranżowanego centrum miasta dla niemieckiej elity (Ostruppenhaus). Zadania te wykonywano w ramach Generalnego Planu Wschodniego (plan osiedleńczy i germanizacyjny Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej), chcąc jednocześnie doprowadzić do tego, by Warszawa spadła do roli tranzytowego węzła komunikacyjnego na osi zachód-wschód. W planie tym dawna stolica Polski miała również pełnić rolę ośrodka zbrojeniowego. W połowie 1940 r. o przyszłości Warszawy wypowiadał się Adolf Hitler. Wedle generalnego gubernatora Hansa Franka miał on powiedzieć, że „odbudowa tego miasta jako polskiej metropolii jest absolutnie wykluczona. Führer życzy sobie, żeby (…) Warszawa zeszła do rzędu miasta prowincjonalnego”.
Na skutek niepowodzeń na frontach Niemcy odłożyli swoje urbanistyczne plany. Częściowo powrócili do nich podczas powstania warszawskiego w 1944 r. Natomiast Pabst zginął w zamachu zorganizowanym przez oddział Kedywu Armii Krajowej w 1943 r.
Z kolei Hubert Gross od 1946 r. prowadził biuro architektoniczne w Würzburgu. Plan, który współtworzył z Nurnbergerem, znajduje się obecnie w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
(red)
foto/Hubert Gross († 1992), Otto Nurnberger and others., Public domain, via Wikimedia Commons
Chcesz być na bieząco z informacjami ze świata historii? Jesteśmy na facebooku polnocnej.tv. Szukaj nas na Twitterze oraz wyślij nam maila.