Wprowadzone do walki pod koniec II Wojny Światowej U Booty typu XXI były pod wodą taką samą rewolucją, jak w powietrzu odrzutowe myśliwce Me 262. Ze względu na swój charakter był jednak zdecydowanie bardziej tajemnicze. Po zakończeniu wojny U XXI stały się dla aliantów tak samo łakomym kąskiem jak odrzutowe myśliwce i rakiety V2. Wybudowane po wojne, lub inspirowane niemieckim projektem jednostki, pływały po morzach i oceanach jeszcze w nowym wieku. dr. Marcin Westphal, kierownik Działu Zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, jeden z największych specjalistów od militarnego przemysłu stoczniowego Rzeszy Niemieckiej i szef działu zbiorów Muzeum II Wojny Światowej, oddał właśnie w ręce czytelników niezwykle szczegółową monografię: Walka o panowanie w głębinach. Historia powstania U-Boota typu XXI”, która przybliża czytelnikom historię związaną z przemysłem wojennym, produkcją niemieckich okrętów podwodnych w Gdyni i Gdańsku, dziejami morskimi III Rzeszy, ale również z dziejami morskimi Rzeczypospolitej Polskiej okresu wojny.

- Zainteresowania pojawiły się już wiele lat temu, jeszcze w czasach, gdy pracowałem w Archiwum Państwowym w Gdańsku. Wówczas trafiłem na szczątkowe informacje o tych okrętach podwodnych – opowiadał na promocji książki w Muzeum Ii Wojny Światowej dr Westphal. - Zacząłem temat zgłębiać, trwało to długo, a informacji pojawiało się coraz więcej. Jest to także tematyka związana z Gdańskiem i Gdynią, okresem II wojny światowej w tych miastach i z produkcją okrętową.

Książka Walka o panowanie w głębinach. Historia powstania U-Boota typu XXI to jedyna w swoim rodzaju publikacja na polskim rynku wydawniczym: Starałem się, aby monografia była maksymalnie pełna, szczegółowa i dokładna, może dla niektórych jest zbyt szczegółowa, bo zawiera wiele kwestii technicznych, ukazuje wiele drobiazgów i szczegółów – podkreślił dr Marcin Westphal. 

Jednak autor skupia się nie tylko na sprawach związanych z samym okrętem, jego konstrukcją, ale porusza też kwestie związane z  jego procesem produkcyjnym. W publikacji autor silnie eksponuje też  „gdański kontekst” powstawania U-Bootów typu XXI:

- Kiedy Niemcy zauważyli, że przewaga aliantów jest na tyle poważna i druzgocąca, że trzeba koniecznie coś z tym zrobić, prace nad U-bootami XXI już trwały. Faza projektowa zakończyła się w lecie 1943 roku i już wtedy zamówiono pierwsze elementy i ruszyła produkcja tych okrętów podwodnych.  Pierwszy U-3501 został zwodowany w Gdańsku,  w stoczni Schichau Werft, 19 kwietnia 1944 roku w przeddzień urodzin Adolfa Hitlera, jako „prezent”. Co ciekawe, miała miejsce duża rywalizacja pomiędzy stoczniami, bo wszystkie główne stocznie produkujące ten typ U-boota, czyli stocznia w Hamburgu i Bremie oraz wspomniana stocznia w Gdańsku rywalizowały, która pierwsza zbuduje ten nowy typ U-boota, ukończy i zwoduje jako prezent dla wodza. Wygrali stoczniowcy z Gdańska. Chcieli się popisać, ale zbudowali okręt, który nie pływał, gdyż był źle zespawany, źle wykończony i w momencie, kiedy został spuszczony na wodę zaczął tonąć – mówił dr Marcin Westphal.

Na koniec kilka zdań z recenzji książki:

W Polsce przez dziesięciolecia badacze unikali podejmowania zagadnień dotyczących seryjnie budo­wanych i montowanych w gdańskich stoczniach U-Bootów typu XXI. (…) Dobrze się stało, że Mar­cin Westphal przełamał tę barierę niemocy i w polskim piśmiennictwie pojawia się cenne opracowanie o najnowszej wojennej produkcji niemieckich okrętów podwodnych w Gdyni i Gdańsku. (…) Wydanie tego tomu wydatnie wzbogaci polską historiografię związaną obszarowo nie tylko z dziejami morskimi III Rzeszy, ale również dziejami morskimi Rzeczypospolitej Polskiej okresu wojny. - pisze prof. dr hab. Jan Kazimierz Sawicki. Monografia Marcina Westphala jest najpełniejszym polskim opracowaniem odzwierciedlającym frag­ment historii niemieckiej floty podwodnej i dziejów techniki okrętowej. Będzie ona niezmiernie pomocna nie tylko przy pisaniu nowej syntezy II wojny światowej na morzu, lecz także stanie się użyteczna do przygotowania historii techniki wojskowej XX wieku – dodaje prof. dr hab. Waldemar Rezmer.

 

(red.) Bartosz Gondek, Muz II Wojny Światowej . Fot. Muz II Wojny Światowej